Mixen voor TV: EBU R128 en LUFS
Het was altijd een wedstrijdje. Wie kon zijn TV commercial het hardste laten klinken? Want als je iets hoort wat net wat harder is, klinkt het voor het gehoor in eerste instantie ook net wat beter.
Jarenlang hadden we last van dit wedstrijdje, omdat TV spots veel harder gingen klinken dan de programma’s. Je schrok je dus iedere keer kapot als de reclame begon.
Maar was er dan geen grens aan hoe hard je het geluid mocht zetten? Jawel. De audio mocht niet harder zijn dan -9dBFS. Harder mocht niet. Maar je kon je oren wel voor de gek houden dat het harder leek te klinken. Met een brick-wall limiter bijvoorbeeld. Als je alle pieken uit de opname haalt, kun je het geheel een stuk harder zetten terwijl het netjes onder de -9dBFS blijft. Het klinkt een stuk platter en als je het overdrijft wordt het geluid er niet mooier van. Maar wel harder, en daar ging het om…. Zie plaatje hieronder, rechts is de audio flink gelimit en links zie je de originele audio. Je kunt je voorstellen dat de sound aardig veranderd met zoveel limiting.
Ook kun je de frequenties waarop het gehoor wat gevoeliger is (mid en hoog) er wat meer indraaien om het harder te laten lijken. Of niet alleen een brickwall limiter gebruiken, maar ook een compressor die alles nog verder platslaat. Of als je iets eerst subtiel laat clippen, dan klinkt het voor het gehoor ook harder. Als je maar zorgt dat het onder de -9dBFS blijft, dan is er niets aan de hand.
Het klinkt heel suf, maar dit is echt wat er jarenlang gebeurde. Niet alleen bij TV, ook in de muziek industrie was deze wedstrijd om de hardste te zijn continu gaande. De ‘Loudness War’ is het gaan heten. En die is gelukkig voor het grootste gedeelte ten einde. Vooral omdat we gewoon slimmere methodes hebben om te bepalen hoe hard iets klinkt. Dan prik je zo door al die trucjes heen.
Bij TV gebruiken ze de richtlijn EBU R-128. Deze methode imiteert het gehoor een beetje en bepaalt aan de hand daarvan hoe hard iets klinkt, niet hoe hard de hardste piek op de meter is.
Met EBU-R128 zijn er een paar nieuwe termen bij gekomen. Loudness Units bijvoorbeeld (LU’s). 1 LU staat gelijk aan 1dB. LUFS is hetzelfde, maar dan gerelateerd aan Full Scale. Zie het stukje over Decibels in de tutorial ‘Praktische(!) audio theorie’ voor meer informatie hierover.
Een andere nieuwe term is dBTP. ‘TP’ staat voor True Peak, een nieuwe manier om te meten wanneer audio overstuurt.
Ik ben dingen aan het versimpelen, maar het belangrijkste om te onthouden is dat voor TV de meter -23LUFS moet aangeven en de hardste piek moet onder de 1- dBTP blijven.
In de praktijk
Dus hoe maak je nu een mix die voldoet aan de ‘TV eisen’? Nou, als eerste is het belangrijk om een goede mix te maken. Het maakt niet uit hoe hard ‘ie is, als hij maar lekker klinkt en goed gemastered is. Zie de tutorial ‘Audio voor videoproducties masteren’ voor tips.
Dan heb je een EBU R128 meter nodig. Er zijn er heel veel, bijvoorbeeld de Waves WLM (plaatje hierboven), Grimm Audio Levelview en de gratis Youlean Loudness Meter plugin. In de video hierboven wordt deze meter gebruikt. Hieronder gebruiken we een andere populaire EBU R128 meter: De Waves WLM Plus. Hierin zit namelijk ook een leuke functie om het levelen deels te automatiseren.
Nu is het doel om die meter op een geintegreerde waarde van -23LUFS te krijgen terwijl de hardste piek onder de -1 dBTP blijft. Om dit te meten, zet je je EBU R128 meter als allerlaatste plugin op de master fader.
We gaan dus uit van de Waves WLM meter. Hierbij moet je eerst de preset ‘EBU R128’ laden (klik op ‘load’ rechtsboven op de plugin). Je kunt kiezen voor EBU R128 LUFS18 of LUFS9. Voor ons doel maakt het niet uit welke je kiest.
Nu speel je de audio een keer helemaal af. De meter laat vervolgens een geïntegreerde waarde zien, op de WLM is dat de waarde die je bij ‘Long Term’ ziet (zie plaatje hierboven). Als de waarde daar -25 aangeeft, moet je je mix dus 2 dB harder zetten om op -23 LUFS uit te komen. Geeft ‘ie -13 LUFS aan, zet je mix dan 10 dB zachter. Daarna druk je op ‘reset’ op de WLM en speel je de audio nog een keer helemaal af. Als het goed is, geeft de meter nu precies -23LUFS aan.
De WLM Plus maakt dit proces nog makkelijker met de ’trim’ knop. Speel je audiomix een keer helemaal af, druk op de ’trim’ knop en het volume wordt automatisch aangepast naar -23 LUFS. Druk op ‘Reset’ en speel de audio nog een keer af om dit te checken. Met de True Peak limiter op de WLM plus wordt je ook geholpen om onder de -1dBTP te blijven.
Schrijf je audio master weg als 24 bit, 48 kHz wav of AIFF file (check even de specs van het desbetreffende TV station, soms is dit net anders). En klaar!
