Hoe maak je een podcast? – De basis
Podcasts zijn superpopulair. Bijna elk bedrijf maakt tegenwoordig wel zijn eigen podcastserie. Maar niet alle podcasts luisteren even lekker weg. Soms ligt dat aan de geluidskwaliteit, maar soms ook aan de vorm en de manier waarop de podcast in elkaar gezet is.
Podcast is net als radio een vorm van informatieoverdracht. Maar dan in de vorm van een MP3tje. Dus veel regels die voor radio gelden, gelden ook voor een goede podcast. Of je het nou hebt over format, vormgeving of opnametechnieken.
Gijs Friesen (audio engineer en eigenaar van AudioKickstart.com) en Bart Jan Cune (formatstrateeg, podcastmaker en eigenaar van Audiomakers.nl) hebben de krachten gebundeld om je hieronder een basis te geven om een goede podcast te kunnen produceren. Van het bedenken van goede inhoud tot opname, nabewerking en distributie.
Veel plezier!
De inhoud: Idee, format, scenario en draaiboek
Het begint allemaal met…. een doel!
Luisteraars zijn gewoontedieren. En wij zijn allemaal luisteraars, dus ook jij bent een gewoontedier. Al ons hele leven nemen we veel informatie tot ons via onze oren. Of dat nu is in onze dagelijkse gesprekken of via radio, podcast en luisterboeken. We zijn gewend om op verschillende manieren te luisteren. Maar daardoor valt het ook op als we naar iets luisteren dat afwijkt van wat we gewend zijn.
Denk maar aan hele saaie monologen, sprekers die niet goed uit hun woorden komen of informatie die veel te gedetailleerd of juist veel te algemeen wordt gebracht.
Je haakt snel af en je focust op iets anders dat je aandacht vraagt (je smartphone!) Als je met audio voor een publiek gaat werken, heb je een aantal mogelijkheden om daar in te sturen. Hieronder lees je daar meer over.
Stap 1 is: ervoor zorgen dat je een doel hebt, een uitgangspunt waar je je podcast omheen gaat bouwen. Vraag je af wélk verhaal je nou eigenlijk wil gaan vertellen. Anders is de kans groot dat het ge%@ in de ruimte wordt en ga maar bij je zelf na…Zou je daar naar luisteren?
Idee
Stel, je hebt een goed idee voor een podcast. Vraag je zelf dan eerst eerlijk af:
Is het wel echt een goed idee? Maakt het verschil, is het relevant, gaat het luisteraars inzichten of informatie geven die ze zouden willen delen?
Een idee kan bijvoorbeeld zijn: ‘ik wil interessante mensen interviewen over koffie’. Als je daar bovenstaande vragen op toepast, zul je misschien merken dat het nog een veel te algemeen idee is.
Voordat je verder gaat met je podcast, werk je eerst je idee verder uit op basis van bovenstaande uitgangspunten. Die uitwerking zet je op papier. Als je een uitgewerkt idee op papier hebt staan wat getoetst is aan bovenstaande vragen, is het tijd voor de volgende stap: het uitdenken van een format.
Format
Wat is een format eigenlijk? Laten we eens kijken naar een format dat iedereen kent:
Als je het 8 uur Journaal kijkt, verschilt de inhoud natuurlijk elke dag. Maar een paar dingen weet je van tevoren. Het duurt elke dag ongeveer 25 minuten. Het begint met de openingstune en dan komt het belangrijkste nieuws eerst aan bod, dan nog een paar andere nieuwsitems en dan een aantal korte berichten. Het eindigt altijd met het weerbericht. En al deze losse items worden gescheiden door zogeheten bumpers.
Als je er zo naar kijkt, is dit eigenlijk best strak vastgelegd allemaal. En niet alleen bij het journaal, vrijwel alle radio en TV programma’s hebben zo’n strak format. Maar dat is juist goed! Dit geeft houvast en je krijgt overzicht.
Laten we nu eens naar een basisformat voor een podcast kijken met één gast. Stel, je maakt een podcast over koffie. Je interviewt per aflevering een ‘autoriteit’ op koffiegebied. Dan kun je het format bijvoorbeeld zo opzetten:
Begintune en opening: Je podcast begint met een tune (komen we later nog op terug) en een voice-over die je vertelt naar welke podcast je luistert en wie de host is. Daarna heet de host je welkom en vertelt je waar deze aflevering over gaat. (Duur: ongeveer 2 minuten)
Bumper en introductie gast: Je hoort een ‘bumper’ of ‘jingle’ (een kort stukje herkenbare muziek waarmee je laat horen dat er een nieuw item begint. Zie ook hieronder het stuk over ‘vormgeving’). Vervolgens introduceer je de gast. Hierna begint het gesprek met de gast. Het gaat er nu om dat je de autoriteit en kennis van de gast inzichtelijk maakt. (Duur: ongeveer 5 minuten)
Nieuwsjingle gevolgd door 3 actuele nieuwsitems: Je hoort de ‘nieuwsjingle’. Een korte tune, eventueel met voice-over, die het volgende item aankondigt: het bespreken van 3 actuele nieuwsitems met de gast. Je kunt audioquotes gebruiken, bijvoorbeeld een kort stukje uit het journaal laten horen wat over het nieuwsitem gaat waarover je het met de gast wil hebben. (Duur: ongeveer 6 minuten)
Bumper en verdiepend gesprek: Je hoort een bumper om duidelijk te maken dat de nieuwsitems afgelopen zijn en het volgende onderdeel van de podcast begint. Daarna praat je verder met de gast. In dit deel van de podcast gaat het om verdiepen. (Duur: ongeveer 10 minuten)
Trendsjingle en bespreken trends: Je geeft een overzicht van de trends op koffiegebied. Alleen de laatste trend pik je eruit en ga je bespreken met de gast. (Duur: ongeveer 5 minuten)
Eindtune en afsluiting: Afsluiter. Dankwoord en tease naar website en volgende aflevering. (Duur: ongeveer 2 minuten)
Totaaltijd: Ongeveer 30 minuten per aflevering.
Je kunt vanuit dit basisformat eindeloos variëren. Als je één gast bijvoorbeeld wat weinig vindt, kun je het aantal gasten uitbreiden. Of misschien wil je wel ter plaatse gaan kijken in de koffiefabriek en een reportage aan het onderwerp wijden. Of een Barista tips laten geven over de ideale bereidingswijze van koffie.
Alles is mogelijk, als je maar zorgt voor ritme en een terugkerende herkenbaarheid. Dat betekent dat in élke aflevering een onderdeel van het programma op dezelfde plek zit en ongeveer even lang is als in de aflevering daarvoor of daarna!
Scenario
Als je een goed format hebt bedacht, werk je dit vóór de opname van elke aflevering uit tot een scenario, een soort overzicht hoe de aflevering eruit komt te zien en wat de inhoud precies wordt. Eigenlijk is dit dus het format wat vertaald is naar een aflevering. Met de namen van de gasten, de onderwerpen die je gaat bespreken met deze gasten, etc.
Zo weet je altijd wát er besproken gaat worden en welke informatie je hoe dan ook wil brengen in die aflevering. En zo kun je van tevoren ook goed inschatten of de aflevering wel spannend genoeg is om naar te luisteren en wat er allemaal geregeld moet worden voordat je überhaupt aan de opname kunt beginnen.
Een moment van bezinning dus eigenlijk voordat je doorgaat naar de laatste stap in het pre-productie proces: het scenario uitwerken tot draaiboek.
Draaiboek
Je bent goed op weg! Je hebt een plan, een uitgewerkt idee, een doel, een scenario en een format. Nu wordt het zaak het vast te leggen in een helder draaiboek. Het draaiboek is je houvast tijdens de opname van de podcast aflevering. Hiermee verplicht je jezelf het format te volgen. Dat doe je door de teksten die je wil uitspreken op papier te zetten, je vragen op te stellen en er zo exact mogelijke tijden bij te zetten. Dit helpt je om te zien of je genoeg materiaal hebt opgenomen, of dat je misschien aanvullende opnames moet maken om de aflevering rond te krijgen. Hieronder een voorbeeld van een draaiboek van onze koffie podcast.
0”00 – 1”30
Begintune en opening:
Opener: vandaag te gast koffiekenner Piet Boon(vul hier de tekst in waarmee je elke uitzending begint, je zelf voorstelt en Piet gaat introduceren)
1”30 – 7”00
Bumper en introductie gast:
Introductie Piet. (vul hier de introductietekst in voor dit onderdeel van het gesprek met de vragen die je hem wil stellen. Eventueel ook al de antwoorden die hij mogelijk gaat geven op basis van het voorgesprek dat je hebt gevoerd, zodat je daarop door kunt vragen)
7”00 – 13”00
Nieuwsjingle gevolgd door 3 actuele nieuwsitems:
Onderwerp 1 (vul hier de introktekst en de vragen erbij in)
Onderwerp 2 (vul hier de introktekst en de vragen erbij in)
Onderwerp 3 (vul hier de introktekst en de vragen erbij in)
13”00 – 23”00
Bumper en verdiepend gesprek:
(vul hier de introductietekst in voor dit onderdeel van het gesprek met de vragen die je hem wil stellen. Eventueel ook al de antwoorden die hij mogelijk gaat geven op basis van het voorgesprek dat je hebt gevoerd. Omdat het doel hier is verdiepen en vooruitblikken zijn de vragen daar ook op gericht)
23”00 – 27”30
Trendsjingle en bespreken trends:
Onderwerp 1 (vul hier de introktekst in)
Onderwerp 2 (vul hier de introktekst in)
Onderwerp 3 (vul hier de introktekst in en de vragen die je wil bij dit onderwerp hebt om te bespreken met de gast)
27”30 – 30”00
Eindtune en afsluiting:
Afsluiter met meest actuele trends. Dankwoord en tease naar website en volgende aflevering. (vul hier de presentatietekst in waarmee je elke uitzending afsluit en de tekst waarmee je de gast wil bedanken)
TOTAAL: 30 minuten
Als je zo ver bent dat je een goed draaiboek hebt gemaakt op basis van het format en scenario, ben je echt klaar voor opname! Het enige waar je vooraf nog over moet nadenken, is vormgeving.
Vormgeving
Met vormgeving bedoelen we alle muziek, bumpers, jingles, tunes en aankondigingen die elke uitzending terugkomen en structuur geven aan de podcast.
Tunes
Een tune is een herkenbaar muziekje wat je gebruikt aan het begin en einde van de podcast. Je kunt ervoor kiezen om over de tune een voice-over een tekst te laten inspreken. Zoals ‘je luistert naar Naam Podcast’ en bij de eindtune een tekst met ‘bedankt voor het luisteren, like ons op Facebook en deze podcast is mede mogelijk gemaakt door Bedrijf’.
Een voorbeeld waarin dit wordt gedaan, is de Business Books Podcast van MT/Sprout met Remy Gieling en Thijs Peters. De podcast begint met een tune met meteen daarna een korte ‘soundbite’ van wat er in de aflevering aan bod gaat komen. Daarna hoor je de voice-over met een introductietekst. Vervolgens nemen de hosts het woord. De podcast wordt afgesloten met een eindtune, waar ook weer de voice-over overheen praat en o.a. oproept om je te abonneren op de podcast:
Bumpers
Een bumper is een kort stukje muziek wat je bijvoorbeeld tussen twee items kunt afspelen, om het programmaonderdeel een duidelijk begin en een eind te geven. Hieronder een voorbeeld van een eenvoudige korte bumper.
Bumper
Jingles
Een jingle is bijna hetzelfde, maar is iets meer bedoeld om je podcast als merk neer te zetten. Het is onderdeel van je ‘sonic ID’. Je kunt dus een jingle maken met een kort stukje muziek waarin een voice-over de naam van de podcast noemt. Als je dit regelmatig doet, gaan mensen beter onthouden wie jij bent en naar welke podcast ze luisteren. Jingles kun je dan vervolgens ook gewoon gebruiken als bumper: twee vliegen in een klap. Zo’n jinlge kan dan bijvoorbeeld zo klinken als hieronder. In dit geval gaat het om een hele korte jingle, je kunt ze natuurlijk in verschillende lengtes maken.
Jingle
Je verhaal versterken met vormgeving
Je vertelt een verhaal met je podcast. Goede vormgeving vertelt datzelfde verhaal, geeft structuur en het zorgt voor herkenbaarheid.
Een voorbeeld: We kennen allemaal het geluid, het soundlogo dat hoort bij HEMA, NS en Carglass. En als het je nu even niet te binnen schiet: als je het hoort herken je het meteen en denk je meteen aan dat merk. En dat is natuurlijk precies wat je wil.
Daarnaast kun je met muziek de sfeer neerzetten. Je kleurt de boodschap en kan deze versterken. Zoals Tom Waits het ooit zei: ‘with music you can make a terrible thing sound beautiful.’
Regel dus zeker goede vormgeving voor je podcast. Er zijn allerlei partijen die je hiermee kunnen helpen. Stuur even een mailtje naar podcast@audiokickstart.com mocht je meer willen weten over het regelen van goede vormgeving.
Opname, mixage en montage van je podcast
Als je je podcast idee hebt uitgewerkt tot een goed format en je hebt een mooi jinglepakket, dan ben je klaar voor opname en daarna voor de montage/mixage.
Maar welke microfoon heb je nou nodig? En wat doe je nou precies tijdens de mixage om alles lekker te laten klinken? Dit komt allemaal in bod in ‘7 tips voor een goede podcast opname‘ en ‘8 tips voor een goede montage en mixage van je podcast‘.
Publicatie en distributie
Je podcast moet natuurlijk bij een groot publiek te horen zijn. Dus je wil het op zo veel mogelijk platforms uploaden. Hoe doe je dit en wat heb je er eigenlijk voor nodig? Het zijn eigenlijk 2 onderdelen waarmee je je beizg moet houden.
1. Artwork
Allereerst: zorg voor artwork. Uiteindelijk word je podcast op de titel in combinatie met het plaatje gevonden. Dat artwork moet herkenbaar zijn en aan een aantal basisvoorwaarden voldoen. Hou er rekening mee dat het vooral op mobiele devices zichtbaar zal zijn. Een lekker clean logo werkt vaak beter dan heel veel tekst. Pas wel op met clichés als microfoons, headphones etc etc in het logo, dat wordt al net teveel gedaan!
Als je goed artwork hebt gemaakt, zorg je ervoor dat dit aan de juiste technische specs voldoet:
Minimaal 1400 x 1400 pixels, maximaal 3000 x 3000, 72 dpi in JPEG of PNG formaat.
Bestandsgrootte: Niet groter dan 4MB!
Je kunt trouwens makkelijk testen of je artwork aan alle eisen voldoet via deze link. Daar zit ook nog een handige checklist bij. Heb je inspiratie nodig voor het maken van goed artwork? Check dan deze link even!
2. Uploaden van je podcast naar verschillende platforms
Je kunt je podcast natuurlijk gaan uploaden naar alle podcast platforms die je je maar kunt bedenken. Bijvoorbeeld op Spotify via de link https://podcasters.spotify.com. Maar hiervoor moet je je podcast wel eerst ergens ‘hosten’, de audio moet ergens op een webserver opgeslagen worden. En je hebt een zogenaamde ‘RSS feed link’ nodig.
Wat technisch geneuzel dus. Daar kunnen we heel diep op ingaan, maar ik zou bijna zeggen, vergeet dit allemaal. Want de makkelijkste manier om je podcast op verschillende platforms aan te bieden is om hier een service voor te gebruiken die meteen alles uit handen neemt. Hosting, RSS feed en distributie en vaak nog veel meer. Kijk bijvoorbeeld eens naar een service als Anchor.fm of Acast. En mocht je interesse hebben en een jaarplan afsluiten, doe dat dan even via deze link. Dan ontvang je er namelijk een Amazon kadobon bij t.w.v. € 25,-
Na het publiceren van je podcast ga je aan de slag met aandacht genereren en luisteraars voor je zien te winnen. Dat is een vak apart en kan op verschillende manieren binnen de podcastwereld. Wil je daar meer over weten, neem dan ook vooral contact met ons op!
Vragen? Opmerkingen? Stuur een mail naar Gijs via gijs@audiokickstart.com en naar Bart Jan via info@audiomakers.nl.
Heel veel succes en plezier bij het maken van je podcasts!
