Doe-het-zelf studio akoestiek 

In deze tutorial:

 

– Demping
– Diffusie
– Bass traps
– Probleemfrequenties vinden
– ‘The easy way out’

De kamer waarin je wil gaan mixen of opnemen zal hoogstwaarschijnlijk niet perfect klinken. Te hol, een vervelende ‘boomy’ klank, of misschien een rare echo als je in je handen klapt.

Dat komt omdat het geluid reflecteert tegen de muren, de vloer en het plafond. En dat kan rare dingen met je geluid doen, zie ook het stukje ‘Het is maar een fase’ in de audio theorie tutorial. Je kunt speciale bedrijven inhuren om je studio akoestisch helemaal ondersteboven te keren.

Maar je wil waarschijnlijk gewoon een prima studio om in te werken en er is misschien geen 20k aan budget beschikbaar voor alleen de akoestiek.

In deze tutorial daarom tips en trucs om zonder moeilijke berekeningen en met niet al teveel geld het maximale uit je ruimte te halen. Een beetje de ‘do it yourself’ manier om je akoestiek te verbeteren.

Deze tips zijn vooral gericht op een studio om in te mixen en zang of instrumenten in op te nemen. Als je voice-over bent, zul je veel meer demping willen gebruiken dan dat we hier doen.

Kleine disclaimer. Akoestiek is een lastig vak. Als je zelf aan de gang gaat met de akoestiek is het gelukkig heel goed mogelijk om een werkbare ruimte te maken. Maar het gaat vaak gepaard met een traject van trial en error. Wil je dit niet, huur dan een kenner in op het gebied van akoestiek en laat je studio onder handen nemen door hem of haar.

Demping

Elke ruimte klinkt wel een beetje ‘hol’. Klap maar eens in je handen en je hoort meteen de reflecties van de ruimte. Soms hoor je een soort metalig ‘stuiter’ geluid na je klap. Dit zijn flutter echoes. Wil je allemaal niet en het is allemaal te verhelpen.

Hoe? Door dempende materialen op de muren te plaatsen. Dit werkt tegen reflecties van mid- en hoge frequenties en laat je ruimte wat ‘doder’ klinken.

Deze stap is eigenlijk best makkelijk. Je kunt al prima demping aanbrengen met goedkoop noppenschuim van de bouwmarkt, maar je hebt ook complete sets aan ‘dedicated’ akoestische panelen. Primacoustic London (plaatje hieronder) maakt sets die je voor minder dan 300 euro kunt kopen. Experimenteer een beetje met de plaatsing, waardoor je de panelen precies zo hangt dat ze de meeste nare reflecties wegwerken.

Overdrijf het trouwens niet, er mogen echt nog wel wat reflecties te horen blijven. Graag zelfs, dat is prettiger luisteren dan een kamer die helemaal compleet dood is gemaakt. Uitzondering is een inspreekstudio voor een voice-over. Die mag wel zo goed als helemaal dood zijn. 🙂

Tip: Weten hoeveel je nou moet dempen? Maak gebruik van een LEDE design. LEDE staat voor Live End, Dead End. Deze techniek verdeelt je kamer in twee delen: de ene helft maak je absorberend, de andere juist reflecterend. De kant waar je naar kijkt als je achter je computer zit maak je helemaal dempend. De kant achter je (dus waar de speakers naartoe gericht zijn) laat je juist reflecterend. Dat betekent niet dat je de muren daar laat voor wat ze zijn. Dat is helaas is bijna nooit een oplossing. Wat wel? Daar kijken we nu naar.

Diffusie

Behalve geluidsgolven absorberen, kun je ze ook verspreiden over de kamer. Als je dit niet doet, heb je al snel last van staande golven.

Staande golven in het kort: Bij twee muren die recht tegenover elkaar staan komt dit fenomeen voor. Een geluidsgolf wordt afgespeeld, bijvoorbeeld een lang aanhoudende toon. Deze toon weerkaatst tegen de muur er recht tegenover en gaat vervolgens interfereren met de toon die op dat moment uit de speaker komt. Met zichzelf dus.

De reflectie en de originele toon gaan botsen. Dit kan dan twee dingen tot gevolg hebben: De toon wordt doordat de twee geluidsgolven gaan ‘mengen’ zachter, of juist harder, afhankelijk van hoe groot je kamer is en de frequentie van de toon. Allebei wil je natuurlijk niet.

Staande golven komen alleen voor als de muren recht tegenover elkaar staan en reflecteren. Oplossing: Haal de hele constructie van je huis overhoop en zet alle muren een beetje scheef ten opzichte van elkaar. Of (misschien makkelijker): kies voor ‘versnipperen’ van de geluidsgolf door het geluid op een bepaalde manier te reflecteren. Een beetje alle kanten op, zodat het zich gelijkmatiger over de kamer verspreid.

Dat doe je met een diffusor. Diffusors heb je ook in veel soorten en maten te koop. Kijk eens op Thomann.de, daar heb je niet al te dure diffusors te koop van Hofa of The T-Akustik.

Bass traps

Ok, je kamer heeft niet teveel vervelende reflecties meer in het mid-hoog en ook heb je de meeste staande golven weggewerkt. Dan heb je vaak nog 1 probleem: bas. Lage frequenties hebben een te grote geluidsgolf om geabsorbeerd te worden door simpel noppenschuim of standaard akoestische panelen. En ook de meeste diffusors doen weinig voor het laag. Een lastige dus!

De oplossing: Bass traps. Ook gewoon te koop in elke muziekwinkel, zoals die hieronder van Thomann.de.

Waar te beginnen met het plaatsen van bass traps? Zet er een in elke hoek van de kamer, want daar bouwt het meeste laag zich op. Vaak lost dit al heel veel problemen op.

Eigenlijk zou je nu een heel eind moeten zijn. Geen top-of-the-bill akoestische studio, maar wel een ruimte waar je lekker kunt werken met muziek.

Als nog niet alles optimaal klinkt, zul je wat meer uit de kast moeten halen. Lees daarvoor verder.

Probleemfrequenties vinden

Met akoestische panelen en bass traps uit de winkel kom je vaak een heel eind. Maar soms wil je een stap verder. Je hoort toch nog wat problemen en wil die oplossen. Of je hebt juist helemaal geen geld voor al die voorgeproduceerde panelen en bass traps en wil het oplossen voor veel minder geld.

Toen ik mijn eerste home-studio’s ging bouwen, was ik erg creatief om het zo goedkoop mogelijk te houden. Ik gebruikte de meest vreemde materialen die niet duur waren maar wel ongeveer hetzelfde effect hebben als specialistische akoestische panelen: Rubberen terrastegels voor absorptie van specifieke frequenties, boekenkasten als diffusors, hardboard panelen met lucht erachter als bass trap. Zag er niet altijd even mooi uit. Maar het werkte wel!

Je moet alleen wel twee dingen weten: Welke frequentie stoort nou zo in je ruimte en welk materiaal kun je gebruiken om die frequentie te absorberen?

Absorptie coëfficiënt
Alles met massa absorbeert geluid. Maar het hangt er een beetje vanaf welke frequenties worden geabsorbeerd door welk materiaal. Hier een lijst met een aantal veel gebruikte materialen en daarbij hoeveel dit materiaal van een bepaalde frequentie absorbeert. Dit wordt uitgedrukt als absorptie coëfficiënt. Dit is een getal tussen 0,0 en 1,0, waarbij 1,0 ‘absorbeert alles’ betekent en 0,0 ‘absorbeert niks’.

Welke frequentie?
Ok, top. Je weet nu welk materiaal het beste is om een bepaalde frequentie te absorberen. Maar hoe kom je erachter welke frequentie bij jou een probleem vormt?

Hiervoor zijn twee manieren: Gebruik je oren of gebruik een speciaal setje met een meetmicrofoon en een analyzer plugin. Bijvoorbeeld de IK Multimedia ARC System 3.

Met je oren is het gewoon een kwestie van muziek afspelen en luisteren. Gebruik een track die je door en door kent en zorg dat je je speakers ook goed kent, dan hoor je vrij snel of er teveel bas, te weinig mid of teveel hoog in zit.

Tip: Speel de track af vanuit je audio software (Cubase, Logic, Protools, etc) en zet er een equalizer plugin op. Hoor je nu dat er duidelijk teveel ‘boomy’ laag te horen is, zoek deze frequentie dan op met de EQ en draai hem een beetje terug. Klinkt het beter? Dan heb je een goed idee welke frequentie het probleem vormt.

Met een setje met een meetmicrofoon is het makkelijker. Op de analyzer software die meegeleverd is kun je precies zien welke frequenties harder zijn en welke zachter in jouw ruimte. Het doel is om een zo recht mogelijke lijn te krijgen, dus een waarin alle frequenties ongeveer even hard te horen zijn.

Heb je de probleemfrequenties gevonden? Zoek in de tabel hierboven op welk materiaal deze frequentie het beste dempt. Of juist niet als je kamer er teveel van absorbeert. Zet dit materiaal op verschillende plekken in je ruimte, test met de plaatsing. Wordt het nu beter?

Zo pas je langzaam je ruimte aan zodat ‘ie top klinkt. Neem hier wat tijd voor, als je gaat mixen merk je vanzelf welke frequenties nog steeds storen.

En wat je dan precies gebruikt, maakt niet uit! Als het maar van een materiaal gemaakt is wat jouw probleemfrequenties aanpakt. Zoals ik al zei, je kunt rubberen terrastegels voor absorptie van specifieke frequenties gebruiken, boekenkasten als diffusors of hardboard panelen in de hoeken als bass trap. Bij die laatste heb je wel genoeg ruimte achter het paneel nodig om de bass trap effectief te maken.

‘The easy way out’

Er is nog een hele snelle en makkelijke manier om je monitor setup goed en vlak te laten klinken. Door ‘monitorcorrectie’ toe te passen. Met een meetmicrofoon meet je welke frequenties teveel of te weinig aanwezig zijn in jouw kamer. Dit wordt vervolgens automatisch gecorrigeerd met speciale software.

Steeds meer (duurdere) monitoren hebben complete monitor correctie systemen ingebouwd. Maar het kan ook met bijvoorbeeld de IK Multimedia ARC System 3 (plaatje hierboven).

In deze set zit een speciale meetmicrofoon en correctiesoftware. Je zet de meetmicrofoon op de plek waar jij straks je stoel neerzet om te gaan mixen. Je speelt speciale ruis af door je monitoren. De meetmicrofoon vangt dit op en de software analyseert welke frequenties te hard zijn en welke te zacht in je ruimte. Vervolgens wordt dit gecorrigeerd met de software.

Ook al kan het echt hele goede resultaten geven, het is een beetje een paracetamol: je lost de problemen niet op, maar bestrijd de symptomen. En reflecties die nog in je kamer te horen zijn werk je hiermee niet weg. Daarnaast heb je het probleem dat als je net op een andere plek gaat zitten, daar waar die meetmicrofoon niet stond, het geluid weer totaal anders kan kinken.

Wel is monitor correctie een mooie optie naast het aanpakken van de akoestiek.